คันเบ็ด

ชนิดของคันเบ็ด (Types of Fishing Rods)

1.    คันไม้ไผ่  สมัยเก่า  มีหลายขนาด

2.    ค้นสปินนิ่ง

3.    คันเบทคาสติ้ง

4.    คันทอลลิ่ง

5.    คันโบตร๊อค

6.    คันฟราย

7.    คันชิงหลิว

ที่กล่าวมานี้เป็นการเรียกชื่อของแต่ละชนิดของคันเบ็ดที่เห็นกันอยู่ทั่วไป  เรามาลองดูซิว่าในแต่ละคันนั้นมีความเป็นพิเศษกันและการใช้อยู่ตรงไหนบ้าง

คันไม้ไผ่

คันเบ็ดอันนี้ คงเป็นที่รู้จักกันดีในวงการตกปลา  เรพาะเป็นที่คุ้นหน้าคุ้นตากันมาตั้งแต่รุ่นปู่รุ่นย่า  การใช้งานนั้น  ก็ใช้ตกปลาได้ทุกชนิด  ขนาดก็มีให้เลือกมากขนาด  หากวาจะใช้ก็ควรที่จะเลือกให้ถูกกับการตกปลา  ปลาเล็กควรเลือกใช้คันที่ปลายอ่อนสักหน่อย  เช่น การตกปลาตะเพียนนั้นควรเลือกคนที่ปลายอ่อนแต่ความยานนั้นไม่ควรที่จะต่ำ กว่า  10  ฟุต  เพราะจะทำให้ประสิทธิภาพในการตกปลาด้อยลงไป ในด้านการที่จะหย่อนสายหรือส่งเหยื่อให้ไกลออกไปในแนวตลิ่งชายฝั่งเพื่อไม่ ให้ปลาเกิดความระแวงมาก

หากจะตกปลาใหญ่เช่นปลาช่อนให้เลือกใช้คันที่มีขนาดใหญ่  ส่วนมากคันเบ็ดที่ใช้ตกปลาช่อนนั้นจะมีการคัดมาเป็นพิเศษ  จะมีวางชายกันอยู่ทั่วไปตามร้านขายเครื่องมือประมงแบบเก่า  อย่าไปหาซื้อตามร้านอุปกรณ์สมัยใหม่เข้าละ

ค้นไม้ไผ่นั้นเหมาะแก่การตกปลาแบบจำกัด  อย่างเช่นปลาสวายหรือปลาที่มีขนาดใหญ่หลายๆ  กิโลก็ไม่สะดวกในการที่จะตกปลา  แต่จริงๆ  แล้วก็ตกได้  ขึ้นอยู่กับฝีมือของผู้ตกเอง

คันสปริงนิ่ง

อันนี้เป็นที่คุ้นเคยมากต่อบรรดาเซียน ทั้งหลาย  คันชนิดนี้  มีหลายขนาดตั้งแต่เล็กไปจนใหญ่  สั้นยาว  ระดับความยาวนั้น มีตังแต่  5 ฟุต  ขึ้นไปจนถึง  15  ฟุตหรืออาจจะยาวกว่านั้นก็ได้  หากว่ามีผู้ที่ผลิตออกมา  แต่ที่เห็นก็ไม่น่าจะเกิน  12-15  หากยาวมากไปกว่านั้น  ก็จะกลายเป็นคันประเภทอื่น

คันสปริงนิ่งนั้น  ส่วนมากแล้วคันที่มี ระดับความยาวไม่เกิน  10 ฟุต  จะมีลักษณะการต่อไม่เกินสองท่อน  เพราะว่าแต่ล่ะอนจะไม่ยาวจนเกินไป  ผู้ที่ผลิตนั้น  มักไม่นิยมทำคันออกมามีหลายต่อ เพราะการต่อคันหลายทีนั้นคันเบ็ดจะมีความแข็งแรงด้อยลงไป  จึงมักนิยมทำเพียงสองท่อนเท่านั้น  แม้แต่ความยาวฟุตก็ยังทำเพียงสองท่อนเท่านั้น

การใช้งานของคันสปินนิ่งนั้น  สามารถใช้งานตกปลาได้แทบทุกประเภท หรือพูดได้เต็มปากว่าตกปลาได้ทุกประเภทจะดีกว่า

เนื่องจากคันสปินนิ่งมีทั้งขนาดความยาวมากมาย  ค้นที่ยาวไม่เกิน  5  ฟุต ให้เลือกความอ่อนแอแข็งแยกแยะกันไปอีกเช่นกัน  คันสั่นเล็กเหมาะสำหรับที่จะใช้งานการตกปลาในเขตที่มีพื้นที่แคบ  บ่อไม่กว้างนักการขว้างเหยื่อไม่น่าจะเกิน  30  เมตร  เนื่องจากเป็นคันที่มีขนาดเล็ก  จึงไม่เหมาะที่จะตกปลาที่มีขนาดใหญ่แต่ถ้ากาดว่าในขณะที่ตกอยู่หากใหญ่มากิน ก็ต้องใช้ความสามารถกันหน่อยแต่ก็ใช้อัดปลาได้

คันที่มีความยาว  7  ฟุต  เหมาะที่จะใช้ ตกปลาในขนาดพื้นที่ปานกลาง  ไม่ใหญ่มากนัก  น้ำหนักการเหวี่ยงเหยื่อไม่มาก  ความแข็งหรืออ่อนแล้วแต่ที่ผลิตมาการเลือกควรเลือกขนาดความแข็งแรง  อย่างเลือกค้นที่แข็งมากเกินไป  นอกเสียจาก  ต้องการใช้งานหนักจริงๆ  เท่านั้น

คันขนาดนี้นับว่าเป็นจัดอยู่ระดับเล็กถึงปานกลาง

คันที่มีขนาดความยาวตั้งแต่  8-10  ฟุต  จัดอยู่ในระดับปานกลางถึงค่อนข้างใหญ่  การตกปลานั้นจึงตกบ่อใหญ่ใหญ่และอัดปลาใหญ่ได้สบาย  เหมาะกับการติดรอกที่มีขนาดใหญ่เช่นเดียวกัน  ความเหมาะสมในการใช้สาย ก็คือ  12-25  ปอนด์  หรืออาจจะมากกว่านั้น

คันที่มีความยาวตั้งแต่  10  ฟุตขึ้นไปจัดได้ว่าเป็นคันเบ็ดที่อยู่ในขั้นหนัก  ถ้าเปรียบกับนักมวยก็อยู่ในระดับ แบนตั้มเวท  คันประเภทนี้เหมาะที่สุดก็คือการตกปลาชายฝั่งที่มีบริเวณกว้างๆ  ต้องการการเหวี่ยงเหยื่อที่มีระยะไกลๆ  น้ำหนักเหยื่อก็สามารถที่จะแบกได้มาก  สามารถที่จะใช้สายขนาดใหญ่ได้ การใช้รอกก็ควรให้พอดีกับคัน

คันประเภทนี้ไม่ค่อยได้รับความนิยมในบ้านเมืองเรา  แต่ต่างประเทศนั้นมีการตกปลาชายฝั่งทะเลกันมาก  เพราะว่าภูมิประทศทางบ้านเมืองเขาเหมาะกับการตกปลาชายฝั่งทะเลมากกว่าของ เรา  คันเบ็ดขนาดนี้จึงได้รับความนิยมพอสมควรบ้านเราแถบชายฝั่งทะเลก็มีตกกัน บ้าง แต่ไม่ใช้ใหญ่ขนาดนี้  ที่เห็นๆ  ก็ประมาณ  2  ฟุตเต็มที่

มีคันเบ็ดอีกประเภทหนึ่งที่มีราคาถูก  เรียกว่าคันเสาอากาศ  เป็นที่นิยมของเหล่าบรรดามือใหม่ๆ  เด็กๆ  และเหมาะที่จะใส่กระเป๋าได้สะดวก  แต่ข้อเสียก็คือคันเบ็ดชนิดนี้มีความแข็งแรงน้อยมาก  เนื่องจากมีการต่อหลายข้อ  การผลิตจึงต้องทำเนื้อให้มีความบางเพื่อที่จะได้ดึงเข้าดึงออกได้สะดวก  จึงไม่สามารถที่จะทำให้หนาได้

สมัยนี้มีผู้ที่ผลิตคันที่มีความตันเรียกกันว่าคันตัน  มีความเหมาะสมในการตกปลาที่มีน้ำหนักตัวมากๆ  ส่วนมากจะไม่ทำยาวมากนัก  คันพวกนี้เหมาะที่จะตกปลาตามแนวสะพาน  ตอหม้อหรือการจอดตกบนเรือ

คันเบทคาสติ้ง

คัน เบทนี้  มักเป็นที่นิยมกันในบรรดาพวกมือเบท  มีคำพูดที่ว่า  หากว่าตกปลาด้วยเบทแล้ว  มักจะไม่หันกลับมาใช้สปินนิ่งอีกเลย  ความเป็นจริงอย่างไรไม่รู้เหมือนกัน  แต่ที่ถูกต้องน่าจะเป็นความถนัดในการใช้มากกว่า

คันเบทเป็นคันเบ็ดประเภททีออกแบบได้สวยงาม  ไม่ว่รจะเป็นสีสัน ลายไดด์หรือการจัดเรียงลายไกด์ที่ได้ความเหมาะสม  ไกด์ของคันเบทคาสติ้ง  จะต่างกับคันสปินนิ่งตรงที่ว่าขนาดจะเรียงกัน  ตัวล่างสุดจะไม่ใหญ่เหมือนสปินนิ่ง  กลับเล็กและไล่ขนาดได้เรียบร้อย

คันเบทคาสติ้งนั้นเป็นคันที่มีราคาค่อนข้างแพง  มีราคาหลักหลายพัน  เพราะการทำคันนั้นทางผู้ผลิตเองบอกว่าใช้วัสดุดีจึงต้องขายในราคาแพง

ความยาวของคันเบทคาสติ้งนั้นดูเหมือนจะมีให้เลือกกันตั้งแต่  7 ฟุตขึ้นไป

การใช้สายขึ้นอยู่กับการระบุที่ข้างคันเบ็ด  ใช้ตกปลาได้ทุกประเภท  การใช้เมื่อประกอบกับรอกแล้ว  ค่อนข้างจะใช้ยากอยู่สักหน่อย  ต้องใช้เวลาการฝึกตีอยู่ระยะหนึ่ง  เมื่อคล่องแล้วจะเกิดความคล่องตัวขึ้นเอง

สรุปแล้วคันเบทคาสติ้งนั้นไม่แตกต่างจากสปินนิ่ง มากนัก  แต่ถ้าให้เปรียบเทียบในเรื่องของความสวยงามแล้วคันเบทคาสติ้งมีความเพรียว สวยกว่าคันสปินนิ่งเป็นแน่  แต่ก็เป็นเรื่องของใจด้วยอีกนั่นแหละ

คันทรอลิ่ง

คัน เบ็ดประเภทนี้เป็นคันระดับหนัก  ใช้ตกปลาทะเลโดยเฉพาะ  แต่ก็มีบางท่านำเอามาตกปลาน้ำจืดที่มีพละกำลังมากๆ  เช่นปลากดแก้ว  คันทรอลิ่งนั้นเป็นคันเบ็ดที่ถูกสร้างขึ้นมาเพื่อเกมการตกปลาทะเล  โดยการลากไปกับเรือในความเร็วช้าๆ  เรื่อยๆ  จนกว่าจะมีปลามากินเหยื่อ  โดยเหยื่อที่ใช้นั้นมีทั้งเหยื่อปลอมและเหยื่อเป็น

ความยาวของคันทรอลิ่งนั้นจะยาวตั้งแต่  6  ฟุตขึ้นไป  แต่จะไม่เกิน  8  ฟุต  เพราะจะไม่สะดวกในการตกบนเรือ  คันทรอลิ่งนั้นสามารถถอดได้เป็นส่องท่อนการที่จะถอดนั้นจะสามารถถอดได้ตรง เหนือด้ามจับขึ้นมา  โดยจะมีเกลียวและตัวบังคับอยู่บริเวณมือจับนั่นเอง

คันทรอลิ่งนั้นจะต้องประกอบกับรอกขนาดใหญ่ที่เรียกว่ารอกทริลิ่งด้วยเช่น เดียวกัน  ขนาดนั้นขึ้นอยู่กับ  อันที่จริงแล้วรอกทรอลิ่งก็คือรอกเบทเรานี่เอง  แต่ขนาดใหญ่เกินจาก  2 โอ  ตามที่เรียกกัน  ก็ถือว่าเป็นทรอลิ่ง

คันทรอลิ่งนั้นมีความแข็งแรงทางเป็นพิเศษ  มีให้เลือกทั้งคันตันและคันกลวง  คันกลวงนั้นจะมีน้ำหนักเบากว่า  แต่ความแข็งแรงมักจะสู้คันที่ต้นไม้ได้  มีให้เลือกหลายแบบหลายขนาด  ตั้งแต่  20 ปอนด์  ไปจนถึงเป็นร้อยๆ  ปอนด์

ลวดลายของการพันไกด์บนคันเบ็ดทรอลิ่งนั้น ถือได้ว่าเป็นจุดเด่นของคันอีกอย่างหนึ่งก็ได้  เจ้าของคันเบ็ดมักจะว่าจ้างพันลายไกด์เป็นราคาที่แพงมากเรียกว่าการบิ๊วคัน ใหม่เพื่อประชันความงามบนคันเบ็ด  ก็เป็นการสร้างรายได้อย่างงามอีกอย่างหนึ่งสำหรับผู้มีฝีมือ

คันโบ๊คร๊อก

คันเบ็ดประเภทนี้ก็เป็นคันเบ็ดที่ใช้ตก ได้ทั้งทะเลและน้ำจืด  เป็นคันท่อนเดียวไม่มีการต่อความยาวจะยางตั้งแต่  5½  ฟุตขึ้นไปแต่ไม่เกิน  7 ½ ฟุต  หากว่ายาวกกว่านั้นแล้วก็นำเอาไปใช้จะไม่สะดวก  จึงนิยมทำมาเคยยาวยาวที่กำหนดให้

คันประเภทนี้นอกจากจะแข็งแรงแล้ว  ยังทนทางอีกด้วย  หากเป็นคันที่ตันแล้วใช้เป็นไม่ตีสุ…ได้เลย  ผู้เขียนเองเคยซื้อคันประเภทนี้มาใช้คันหนึ่ง  มีความแข็งมาก  เอาลูกมะพร้าวลูกใหญ่ๆ  แล้วข้างได้เลย

คันเบ็ดโบ๊คร๊อกนี้  มีการสร้างเหมือนกับคันทรอลิ่งทุกอย่าง  ตั้งแต่ไกด์  ลายด้ามจับ  หากจะผิดกันก็ตรงที่ถอดไม่ได้เท่านั้นเอง

การใช้ก็ใช้ทรอลิ่งได้ดีเหมือนกับการทรอลิ่งอาจจะแข็งแรงกว่าเวลาอัดปลาไม่ ต้องกังวลเรื่องข้อต่อจะหลุดหรือคลอนได้  เหมาะมากกับการอัดปลาที่มีขนาดใหญ่เรื่องของขนาดนั้นก็มีให้เลือกหลายขนาด เช่นกัน  มือเบ็ดทะเลควรที่จะมีเอาไว้สักคันหนึ่ง

คันฟลาย  FLY  ROD

คันเบ็ดชนิดนี้  ได้รับความนิยมในการตกปลาในเมืองไทยมากนัก  เพราะลักษณะในการตกปลาของเมืองเราต่างกันเมืองนอกมาก  คันประเภทนี้เป็นคัดเบ็ดที่ออกแบบมาพิเศษให้ใช้ได้กับรอกฟลายเท่านั้น  จึงจะตกปลาได้ดี  และมีประสิทธิภาพ  จากการทดลองอามาตกปลากับรอกชนิดอื่นแล้วดูไม่เหมาะสมและไม่ได้ผลดีเลย

คันฟลายนั้นออกแบบมาให้ส่วนของคันเบ็ดอ่อนมาก  เพื่อที่จะได้ส่งเหยื่อและสายเบ็ดออกไปได้สะดวกขึ้นน้ำหนักของสายก็มี น้ำหนักเบา  อีกทั้งเหยื่อนั้นก็เป็นชนิดที่เบามาก  เหยื่อนั้นจะเป็นจำพวกแมลง  หรือเหยื่อปลอมที่ทำเลียนแบบแมลงแต่มีความแตกต่างไม่แพ้กัน

เมื่อดูรูปร่างลักษณะของคันเบ็ดฟลายแล้ว  หลายคนที่ไม่สันทัด  เรื่องคันเบ็ดจะคิดว่าเป็นคันเบ็ดสปิ่นนิ่งได้  เพราะความแตกต่างกันไม่มากเท่าไรนัก  จะสังเกตได้ตรงที่วาคันเบ็ดฟลายนั้น  มีด้ามสำหรับจับด้านบนเท่านั้น  ไม่มีด้ามจับด้านล่างคือมีแค่ด้ามจับด้านบนต่อลงมาคือที่ยึดขารอกฟลาย  REEL SEAT

ในลักษณะของไกด์  คันเบ็ดฟลายนั้น  จะมีวงไกด์วงแหวนที่มีขนาดเล็กกวาคันสปินนิ่งเล็กน้อย  ไล่เรียงไป  ตลอดทั้งคัน

คันฟลาย  เหมาะกับการตกปลาในลำธารน้ำที่ มีความลึกไม่มาก  เรียกกว่าสามารถที่จะเดินลุยตกปลาได้  ส่วนมากในเมืองนอกมักจะตกปลาโดยคันเบ็ดฟลายด้วยการเดินไปในลำธารแล้วตี เหยื่อปลอดไปเรื่อยๆ  เรียกความสนใจให้ปลาออกมากินเหยื่อ  แต่เมืองไทยเรานั้น  การตกแบบนั้นหาแทบไม่ได้เลยจะเรียกให้เต็มปากก็ได้ว่า  ไม่มีเลย  จึง ถือว่าคันประเภทนี้ไม้ได้รับความนิยมนำมาใช้นบ้านเรา  แต่การที่จะมีเก็บเอาไว้ก็ไม่แปลกอะไร  ส่วนราคาก็มีให้เลือกตั้งแต่หลักร้อยละและหลักพัน  มีทั้งถูกและแพง  ขึ้นอยู่กับคุณภาพของวัสดุที่นำมาทำนั่นแหละ

คันชิงหลิว

คนเบ็ดชิงหลิวนั้นเป็นคันเบ็ดที่ได้รับ ความนิยมไม่แพ้คันสปินเหมือนกันคิดว่าท่านที่ชอบตกปลาจะต้องอดไม่ได้ที่จะ ต้องมีคันเบ็ดชนิดนี้ติดท้ายรถเอาไว้  คันเบ็ดชิงหลิวนั้นเป็นการเลียนแบบมาจาก  ค้นไม้ไผ่เรานี้เอง  แต่คันชิงหลิวนั้นสามารถที่จะหดเข้าและดึงออกได้  ความยาวของคันเบ็ดชิงหลิวนั้นมีความยาวแต่  10  ฟุตขึ้นไป  ถึง  15  ฟุตเป็นส่วนมาก

วัสดุที่นำเอามาทำนั้น  ส่วนมากจะเป็นประเภทไฟเบอร์กลาส  หรือยางยี่ห้ออาจมีวัสดุประเภทแกรไฟร์รวมอยู่ด้วย  ซึ่งนั้นก็หมายความว่า  ราคาก็จะต้องแพงไปตามกันไปด้วย

คันชิงหลิวเป็นคันเบ็ดที่เหมาะสำหรับที่ จะตกปลาขนาดเล็ก  มีน้ำหนักไม่เกิน  2 กิโล  เรียกกันว่าได้ตัวประมาณ  2 กิโล  ก้อัดกันอยู่นานกว่าจะเอาขึ้นมาได้  การตกปลาด้วยคันชิงหลิวนั้น  ต้องอาศัยใจเย็น  หากใจร้อนก็มีหวังไม่ขาดก็คันหัก

ความอ่อนของคันเมื่อตกปลาได้จะโค้งงอได้รูปทรงสวยงาม  มองดูแล้วนำหวาดเสียวสำหรับคนดู  แต่มันสำหรับคนอัด

โอกาสที่ใช้มักจะเหมาะกับการตกปลาตามบ่อ  บึง  หรือแนวริมตลิ่งชายฝั่งทั่วไป  คันเบ็ดประเภทนี้มีวิธีการตกอยู่ค่อนข้างมากสักหน่อย

คันเบ็ดชิงหลิวนั้นไม่มีการประกอบกับรอกใดๆ  เพราะไม่มีที่ยึดขารอก  reel seat  แม้แต่สายก็ยังคงใช้ผูกที่ปลายคันเบ็ด  โดยที่ทางคันเบ็ดนั้นจะทำห่วงมาให้หรือบางทีก็ทำมาเป็นสายสำเร็จที่ปลายคัน เลยก็มี

คันเบ็ดชิงหลิวนั้นจะมีประสิทธิภาพมากขึ้นเมื่อนำเอามาประกอบกับทุ่นชิงหลิว ซึ่งเป็นทุ่นที่ผลิตออกมาคู่กับคันเบ็ดโดยเฉพาะ

สายที่ใช้นั้นไม่ควรที่จะเป็นสายใหญ่จนเกินไป  สายที่เหมาะสมควรมีขนาดไม่เกิน  15  ปอนด์เป็นอย่างมาก